321. fundur sveitarstjórnar Bláskógabyggðar

Fjárhagsáætlun 2023-2026 fyrir Bláskógabyggð var lögð fram til lokaumræðu og afgreiðslu. Sveitarstjóri fór yfir ýmsa liði áætlunarinnar.
Lögð var fram eftirfarandi greinargerð með fjárhagsáætlun fyrir árið 2023 og þriggja ára áætlun 2024-2026.

Greinargerð með fjárhagsáætlun fyrir árið 2023 og þriggja ára áætlun 2024-2026

Fjárhagsáætlun Bláskógabyggðar fyrir árið 2023 er lögð fram til síðari umræðu í sveitarstjórn 9. desember 2022.

Grunnur fjárhagsáætlunar 2023-2026 byggir á áætlun 2022 með viðaukum.

Almenna reglan er að tölulegur hluti fjárhagsáætlunar ræður ef misræmi kann að vera á milli texta í greinargerð og tölulega hlutans.

I          Fjárhagsáætlun 2023

Í fjárhagsáætlun fyrir árið 2023, eins og hún er lögð fram til síðari umræðu í sveitarstjórn, er áætlað að rekstrarafgangur verði 98,5 millj.kr. eftir fjármagnsgjöld, afskriftir og skatta.

Útsvarstekjur hafa farið vaxand á árinu 2022, eftir tvö ár þar sem útsvarstekjur stóðu nánast í stað. Tekjur yfirstandandi árs verða því umfram áætlun.  Í fjárhagsáætluninni er fylgt áætlun Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga um þróun greiðslna úr Jöfnunarsjóði og horft til áætlunar Sambands íslenskra sveitarfélaga um þróun útsvarstekna.

Rekstrarútgjöld hækka milli ára, bæði vegna aukinnar verðbólgu, sem kemur fram sem hækkun á ýmsum liðum sem snúa að vöru- og þjónustukaupum, en einnig er gert ráð fyrir  kjarasamningsbundnum launahækkunum. Rekstrarafgangur fyrir fjármagnsgjöld og skatta er áætlaður 254,6 millj.kr. og veltufé frá rekstri aukist um 90 millj.kr. milli ára, verði 257,3 millj.kr. eða 11,6% af heildartekjum.

Óverulegar breytingar eru á rekstri einstaka eininga og stofnana, útgjöld aukast þó, m.a. vegna kjarasamningshækkana og verðlagshækkana, líkt og að framan er getið. Áætlað er að útgjöld til fræðslumála, sem eru sá málaflokkur sveitarfélagsins sem tekur til sín mest fjármagn verði 911 millj.kr eða 41,3% af heildartekjum og æskulýðs- og íþróttamál taki til sín 148,8 millj.kr eða 6,7% af heildartekjum. Útgjöld til félagsþjónustu aukast nokkuð og tekjur málaflokkurinn nú til sín um 112,4 mkr. eða 5,1% af skatttekjum. áætlunin gerir ráð fyrir að áfram verði veittur frístundastyrkur til barna og ungmenna, líkt og byrjað var á á þessu ári. Þá verða máltíðir á leik- og grunnskólum áfram gjaldfrjálsar. Áætlað er að styðja frekar við félagsstarf eldri borgara með ráðningu starfsmanns frá og með næsta hausti. Þá verður áfram unnið að því að þróa frístund fyrir yngstu grunnskólabörnin eftir skóla.

Bláskógabyggð er aðili að mjög mörgum byggðasamlögum og samstarfsverkefnum sveitarfélaga. Útgjöld aukast vegna kjarasamningshækkana og verðlagþsróunar. Þá munu útgjöld aukast nokkuð við skóla- og velferðarþjónustu, þar sem breytingar eru að verða á rekstrarfyrirkomulagi, kostnaður eykst við samstarfsverkefni um hreinsun og meðhöndlun seyru og við rekstur Brunavarna Árnessýslu, þar sem kostnaðarhlutdeild Bláskógabyggðar hækkar um 8,7% á milli ára.

Varðandi samstarfsverkefni er rétt að taka fram að  með breytingu sem gerð var á reglugerð nr. 1212/2015 um bókhald, fjárhagsáætlanir og ársreikninga sveitarfélaga á árinu 2021, þurfa sveitarfélög nú að færa í samantekin reikningsskil sín, sem og fjárhagsáætlanir, hlutdeild sína í byggðasamlögum, sameignarfélögum, sameignarfyrirtækjum og öðrum félögum með ótakmarkaðri ábyrgð.

Í tilviki Bláskógabyggðar eru þetta

•      Brunavarnir Árnessýslu bs

•      Héraðsnefnd Árnesinga

•      Byggðasafn Árnesinga

•      Listasafn Árnesinga

•      Tónlistarskóla Árnesinga

•      Héraðsskjalasafn Árnesinga

•      Umhverfis- og tæknisvið uppsveita bs (UTU)

•      Skóla- og velferðarþjónustu Árnesþings bs

•      Heilbrigðiseftirlit Suðurlands bs

•      Bergrisann bs

Vakin er athygli á að þar sem samþykktar fjárhagsáætlanir viðkomandi rekstrareininga liggja ekki fyrir á viðeigandi formi eru áhrif tiltekinna samrekstrareininga ekki meðtalin í fjárhagsáætlun sveitarfélagsins. Gerður verður viðauki þegar áætlanir þessara rekstrareininga liggja fyrir.

Flestar gjaldskrár hækka um 5%, sem er undir verðlagsþróun ársins og langt undir áætlaðri verðbólgu næsta árs. Breyting verður á framsetningu gjaldskrár vegna sorpmála vegna breyttra reglna sem tengjast innleiðingu hringrásarhagkerfis.

Framkvæmdir við fasteignir sveitarfélagsins skiptast annars vegar í viðhald og hins vegar í fjárfestingar. Nokkrum fjármunum verður varið til viðhalds, sem ekki er eignfært, og er þannig áætlað að halda áfram viðhaldsvinnu við Bláskógaskóla Laugarvatni og Reykholtsskóla, auk þess sem viðhaldsverkefni eru á dagskrá í íþróttamannvirkjum í Reykholti og á Laugarvatni og endurbætur á Aratungu, auk fleiri verkefna.

Fjárfestingar eru áætlaðar fyrir um 470 millj.kr. á næsta ári.  Stærsta einstaka verkefnið er bygging nýs húsnæðis fyrir embætti skipulags- og byggingarfulltrúa, sem leysa mun af hólmi húsnæðið að Dalbraut 12, sem hentar starfseminni illa og þarfnast verulegs viðhalds. Húsið að Dalbraut 12 verður selt til að mæta kostnaði við nýbygginguna og er gert er ráð fyrir söluhagnaði, þ.e. mismun á söluverði og bókfærðu verði, vegna fyrirhugaðrar sölu. Áætlað var að bygging hússins myndi hefjast á þessu ári og að gengið yrði frá sölu Dalbrautar 12 fyrir áramót. Tilboði í byggingu húss UTU hefur nýlega verið tekið og er því ljóst að meginþungi framkvæmdanna verður á árinu 2023 og er einnig áætlað að ganga frá sölu Dalbrautar 12 á nýju ári.

Haldið verður áfram endurbótum sem teljast til fjárfestingar á Reykholtsskóla, þar sem til stendur að setja upp lyftu, og á Hverabraut 6-8, sem sveitarfélagið leigir UMFÍ, auk þess sem skipt verði um lagnir og gervigras á sparkvellinum á Laugarvatni. Unnið verður að hönnun og undirbúningi útboðs vegna framkvæmda við sundlaugarsvæðið í Reykholti, en brýnt er að endurnýja sundlaugarkerið og lagnir. Endurnýjun eldri gatna og gerð göngustíga og gangstétta verður framhaldið.  Þá er áfram gert ráð fyrir framkvæmdum við gatnagerð bæði á Laugarvatni og í Reykholti. Einungis ein íbúðarlóð er nú laus til umsóknar í Reykholti og nokkur ásókn hefur verið í lóðir á Laugarvatni, bæði við Skólatún og Traustatún.

Sem fyrr er áhersla er á uppbyggingu grunninnviða og áætlað að verja talsverðu fjármagni til hitaveitu og vatnsveitu. Hjá Bláskógaveitu eru áætlaðar fjárfestingar fyrir 171 millj.kr. Meðal annars er áætlað að byggja dælustöð á Laugarvatni. Þá er um það bil að ljúka vinnu við undirbúning að heitavatnsöflun bæði á Laugarvatni og í Reykholti og þarf í upphafi næsta árs að taka ákvörðun um næstu skref í þeim efnum. Hjá vatnsveitu eru áætlaðar framkvæmdir fyrir 22,8 millj.kr. Tengigjöld veitna á móti framkvæmdakostnaði eru áætluð um 16 millj.kr. Áfram verður haldið við endurnýjun fráveitukerfis á Laugarvatni. Lokið verður við að setja niður og tengja hreinsistöð fráveitu í Reykholti á næsta ári.  Áætlað er að framkvæmdir vegna fráveitu nemi 64 millj.kr. og tengigjöld og styrkir úr ríkissjóði komi á móti framkvæmdakostnaði sem nemur 10 millj.kr.

Enn er því gert ráð fyrir  miklum fjárfestingum hjá Bláskógabyggð á næsta ári, þó svo að stíf forgangsröðun hafi verið viðhöfð. Gæta þarf aðhalds á því sviði eins og öðrum. Sveitarfélög hafa aðgang að lánum hjá Lánasjóði sveitarfélaga, sem eru á betri kjörum en bjóðast annarsstaðar, en fjármagn er samt sem áður dýrt og á tímum aukinnar verðbólgu eykst fjármagnskostnaður verulega. Áfram þarf að gera ráð fyrir lántökum fyrir hluta framkvæmdakostnaðar. Gert er ráð fyrir að greidd verði niður lán að fjárhæð 151,8 millj.kr. en tekin ný lán að fjárhæð 311 millj.kr. Langtímaskuldir við lánastofnanir eru áætlaðar 1.833 millj.kr. í lok árs 2023, sem er 242 millj.kr. aukninga á milli ára. Áætlað er að skuldaviðmið skv. sveitarstjórnarlögum verði áfram langt undir lögboðnu hámarki, sem er 150%, en skv. áætluninni mun það vera um 81,6% í lok ársins 2023.

Fasteignamat byggist á söluverði fasteigna skv. kaupsamningum. Litlar breytingar urðu á fasteignamati íbúðarhúsnæðis á milli áranna 2021 og 2022. Breyting hefur orðið á fasteignamarkaði í sveitarfélaginu og sjást þess merki í hærra fasteignamati fyrir næsta ár, en meðaltalshækkun fasteignamats er 16,1%. Fasteignamat sérbýlis hækkar um 23% að meðaltali og fjölbýlis um 12,4%. Fasteignamat frístundahúsa hækkar um 16,4%,  atvinnuhúsnæðis um 11,7% og jarða um 16,4%. Þetta eru meðaltalstölur, en sýna ekki breytingar á fasteignamati einstaka eigna. Álagningarhlutfall fasteignaskatts á íbúðarhúsnæði hefur verið óbreytt um langt árabil, 0,5%, en til að koma til móts við hækkanir fasteignamats lækkar það nú og verður 0,48%. Álagningarhlutfall fasteignaskatts atvinnuhúsnæðis er óbreytt á milli ára, 1,50% og er það nokkuð undir leyfilegu hámarki. Álagningarhlutfall vatnsgjalds verður einnig óbreytt, 0,3%, en hámarksgjald vatnsgjalds verður 62.001 kr á sumarhús og íbúðarhús og lágmarksgjald verður 18.613 kr. Álagningarhlutfall fráveitugjalds verður óbreytt á milli ára, 0,27%. Gjald fyrir hreinsun rotþróa hækkar um 5%, og verður 13.539 kr. pr. rotþró. Kostnaður við málaflokkinn hefur hækkað verulega á síðustu árum, en tekjur sveitarfélagsins af fráveitugjaldi og rotþróargjöldum nægja ekki til að standa undir þeim kostnaði sem þær eiga að gera.  Gjalddagar fasteignagjalda verða átta í stað sex.

II         Nokkrar lykiltölur

Rekstur :

Fjárhagsáætlun sem nú liggur fyrir til fyrri umræðu gerir ráð fyrir að rekstrarniðurstaða samstæðunnar án afskrifta og fjármagnsliða sé jákvæð um 256,4 millj.kr. Afskriftir eru áætlaðar 120,4 millj.kr., fjármagnskostnaður nettó er áætlaður 156 millj.kr. Heildarniðurstaða samstæðunnar er því jákvæð um 98,5 millj.kr.

Áætlunin gerir ráð fyrir að samanlagðar tekjur A og B hluta verði 2.202,1 millj.kr. á árinu 2023. Hlutur skatttekna (útsvar, fasteignagjöld og Jöfnunarsjóður) í samanlögðum tekjum í A hluta er 1.604,6 millj.kr. eða 72,8%. Áætlað er að tekjur aukist um 10,6% milli áranna 2022 og 2023.

Heildarlaunakostnaður er áætlaður 895,4 millj.kr. sem er 40,6% af heildartekjum og 55,8% af skatttekjum. Annar rekstrarkostnaður er áætlaður um 931,6 millj.kr.

Fjárfestingar :

Nettófjárfestingar ársins eru áætlaðar 470,3 millj.kr. Afborganir lána eru áætlaðar 151,8 millj.kr. og nýjar lántökur eru áætlaðar 311 millj.kr. Í töflunni hér að neðan má sjá skiptingu helstu framkvæmda (nettó) á málaflokka:

Á móti framkvæmdum í umferðar- og samgöngumálum koma gatnagerðargjöld og tengigjöld veitna sem dragast frá í fjárfestingaráætlun. Þá er gert ráð fyrir að lokaframlag ríkisins vegna styrkja til ljósleiðaraverkefnis í gegnum fjarskiptasjóð komi til greiðslu á árinu 2023.

III        3ja ára fjárhagsáætlun fyrir árin 2024 – 2026

Þriggja ára áætlun er ekki staðfest fjárhagsáætlun fyrir árin 2024-2026 heldur yfirlit yfir það sem er á dagskrá þessi ár.  Við fjárhagsáætlanagerð hvers árs fer fram nánari útfærsla á þriggja ára áætlun miðað við þær forsendur sem þá liggja fyrir og því geta fjárhæðir og framkvæmdahraði vegna einstakra verkefna breyst frá því sem fram kemur í þriggja ára áætlun hverju sinni.

Almenna reglan er að tölulegur hluti fjárhagsáætlunar ræður ef misræmi kann að vera á milli texta í greinargerð og tölulega hlutans.

Stefnumörkun

Til grundvallar þeirri þriggja ára áætlun sem hér er lögð fram liggur fjárhagsáætlun fyrir árið 2022 en jafnframt er byggt á þriggja ára áætlun 2023-2025. Ekki er gert ráð fyrir breytingum í rekstri málaflokka.

Fjárfestingar eru áætlaðar fyrir 1.197 millj.kr. samtals á tímabilinu 2024-2026 og eru fjölbreytt verkefni sem falla þar undir. Áhersla er áfram lögð á að byggja upp innviði samfélagsins og að grunnkerfi þau sem sveitarfélagið rekur, s.s. gatnakerfi og veitur geti annað því álagi sem á þeim er. Þá er gert ráð fyrir að sundlaugarsvæði í Reykholti verði endurnýjað á árinu 2024 og er það stærsta einstaka verkefnið í þriggja ára áætlun.

Helstu forsendur áætlunar 2024 – 2026

Til að unnt sé að setja fram áætlunina hafa ákveðnar forsendur verið lagðar til grundvallar.  Þriggja ára áætlun er byggð á áætlun ársins 2023 og er gerð á föstu verðlagi.

Gert er ráð fyrir óbreyttum rekstri allra málaflokka næstu 3 árin.

Skatttekjur

Áætlun á skatttekjum er byggð á áætlun ársins 2023 og áætlaðri íbúafjölgun.

Jöfnunarsjóður sveitarfélaga

Áætlun á framlögum Jöfnunarsjóðs er byggð á áætlun ársins 2023.

Fasteignaskattur

Gert er ráð fyrir óbreyttum tekjum af fasteignaskatti frá árinu 2023 árin 2024– 2026.

Þjónustutekjur

Ekki er gert ráð fyrir hækkun á gjaldskrám vegna þjónustu sveitarfélagsins í áætluninni.

Laun

Áætlun launa og launatengdra gjalda er byggð á launaáætlun árisins 2023.

Rekstrarkostnaður

Áætlun rekstrarkostnaðar er byggð á áætlun ársins 2023.

Helstu niðurstöður áætlunar 2023 – 2026

Helstu kennitölur áætlunarinnar fyrir samstæðureikning (í þús. króna):

                                                                                               2023                   2024                   2025                   2026

Eignasjóður                                                                                 267.500              442.000              170.000             145.000

Fráveita                                                                                          54.000                33.000                49.000                51.000

Bláskógaveita                                                                             163.000                13.000                41.000                93.000

Vatnsveita                                                                                     14.800                26.000              120.000                11.000

Bláskógaljós                                                                                -29.000                  1.000                  1.000                  1.000

Samtals fjárfesting nettó                                                           470.300              515.000              381.000             301.000

Fjármagnsliðir

Fjármagnsliðir eru reiknaðir miðað við þau vaxtakjör sem sveitarfélagið býr við.

Fjárfestingar

Gert er ráð fyrir fjárfestingum fyrir 515 millj.kr. árið 2024, 381 millj.kr. árið 2025 og 301 millj.kr. árið 2026.

Lántökur

Ný langtímalán á árunum 2024-2026 eru áætluð 717 millj.kr. og niðurgreiðslur eldri lána eru áætlaðar á sama tímabili 572 millj.kr.

IV       Lokaorð

Í fjárfestingarhluta þriggja ára ætlunar er leitast við að forgangsraða verkefnum, áfangsaskipta og dreifa þeim með það að markmiði að halda skuldsetningu sveitarfélagsins sem minnstri og þar með að lágmarka fjármagnskostnað. Sá hluti áætlunarinnar sem snýr að rekstri byggir á því að ekki verði miklar breytingar á rekstri málaflokka milli ára. Nánari útfærsla áætlunar fyrir hvert ár fyrir sig er unnin í fjárhagsáætlun hverju sinni. Forsendur á borð við verðlagsþróun, íbúafjölgun, þróun tekna og útgjalda geta því haft áhrif á áætlun hvers árs fyrir sig.

Útlit er fyrir að útsvarstekjur sveitarfélagsins haldi áfram að vaxa samhliða talsverðri fjölgun íbúa og snarpri endurreisn ferðaþjónstu eftir Covid-19. Reynslan sýnir að tekjustofnar Bláskógabyggðar eru viðkvæmir fyrir sveiflum í ferðaþjónustu og ýmis atriði, önnur en Covid, geta haft áhrif á þróun mála. Íbúum í Bláskógabyggð hefur fjölgað um 114 manns á yfirstandandi ári, eða um nærri 10%. Er það umtalsvert meiri fjölgun, hlutfallslega, en í öðrum sveitarfélögum í Árnessýslu. Enn er talsvert af íbúðarhúsnæði í byggingu og eftirspurn er eftir lóðum.  Raunhæft er því að ætla að íbúum muni halda áfram að fjölga. Áhugi á lóðum og uppbyggingu í sveitarfélaginu ber vitni um bjartsýni og trú manna á að svæðið í heild haldi áfram að verða gott til búsetu og atvinnu.  Sveitarfélagið leitast við að halda áfram háu þjónustustigi og byggja upp nauðsynlega innviði og viðhalda eignum. Þá leitast sveitarfélagið við að haga skipulagsmálum þannig að unnt sé að bregðast við hugmyndum um uppbyggingu atvinnutækifæra með skjótum hætti.

Fjárhagsáætlun fyrir árið 2023 hefur verið unnin í góðri samvinnu sveitarstjórnarfulltrúa og stjórnenda. Ber að þakka það góða starf sem hér hefur verið unnið.

Oddviti bar fyrirliggjandi tillögu að fjárhagsáætlun Bláskógabyggðar 2023-2026 upp til samþykktar, ásamt eftirfarandi bókun:
Með breytingu sem gerð var á reglugerð nr. 1212/2015 um bókhald, fjárhagsáætlanir og ársreikninga sveitarfélaga á árinu 2021, þurfa sveitarfélög nú að færa í samantekin reikningsskil sín, sem og fjárhagsáætlanir, hlutdeild sína í byggðasamlögum, sameignarfélögum, sameignarfyrirtækjum og öðrum félögum með ótakmarkaðri ábyrgð.
Í tilviki Bláskógabyggðar á þetta við um eftirtalin samrekstrarverkefni:
Brunavarnir Árnessýslu bs
Héraðsnefnd Árnesinga
Byggðasafn Árnesinga
Listasafn Árnesinga
Tónlistarskóla Árnesinga
Héraðsskjalasafn Árnesinga
Umhverfis- og tæknisvið uppsveita bs (UTU)
Skóla- og velferðarþjónustu Árnesþings bs
Heilbrigðiseftirlit Suðurlands bs
Bergrisann bs
Áætlanir framangreindra rekstrareininga fyrir árin 2023 til 2026 um rekstur, efnahag og sjóðsstreymi liggja ekki fyrir og því hafa áhrif þeirra ekki verið verið færð í fjárhagsáætlun sveitarfélagsins. Þegar samþykktar fjárhagsáætlanir framangreindra rekstrareininga liggja fyrir á viðeigandi formi er fyrirhugað að gerður verði viðauki við fjárhagsáætlun sveitarfélagsins fyrir árin 2023 til 2026.
Tillagan var samþykkt samhljóða og sveitarstjóra falið að annast skil á áætluninni til viðkomandi aðila.

Umsagnarfrestur er til 12. desember nk.